Bron: Telegraaf. Door: Bernard Vogelsang. Lees hier het volledige artikel
AMSTERDAM – Sjoemeldiesels, onveilige bakfietsen en geknoei met energiecontracten. Dit zijn voorbeelden van zaken waarbij gespecialiseerde stichtingen schadevergoeding proberen te bedingen voor gedupeerde consumenten door massaclaims in te dienen tegen bedrijven. Zo’n twintig van deze stichtingen hebben nu hun krachten gebundeld in de Associatie van Nederlandse Collectieve Belangenbehartigers (ANCB).
:quality(50)/cdn-kiosk-api.telegraaf.nl/7c617db6-24fa-11f0-a0f2-fe043cf5332a.jpg)
ANCB-voorzitter Femke Hendriks: „In je eentje lukt het je als burger vrijwel niet om met succes te procederen tegen een machtig bedrijf of de overheid.”
De ANCB is onlangs opgericht om het geluid van de stichtingen duidelijker te laten doorklinken in het maatschappelijke debat, legt voorzitter Femke Hendriks uit. Toen in 2020 de deur in Nederland openging voor het collectief verhalen van schade werd door sommigen namelijk gevreesd voor ’Amerikaanse toestanden’, waarbij gehaaide advocaten en financiers veel geld zouden verdienen over de rug van weerloze slachtoffers.
Privacy en milieu
Maar die vrees is onterecht gebleken, stelt Hendriks. „Circa twee derde van de honderd gestarte collectieve acties gaat niet over schadevergoeding, maar bijvoorbeeld over de naleving van privacy- of milieuregels”, vertelt de jurist, die eerder rechtszaken heeft gevoerd tegen ondernemingen als Ahold, Bank of America, Fortis en World Online. Zij vindt bovendien dat een procedure niet alleen tot schadevergoeding moet leiden, maar ook dat het betreffende bedrijf stopt met zijn schadelijke werkwijze.
Toch gaan er in de landelijke politiek stemmen op om collectieve rechtszaken over bepaalde ideële onderwerpen aan banden te leggen. Hendriks vermoedt dat die koudwatervrees komt doordat sommige stichtingen er in de afgelopen jaren bij de rechter in zijn geslaagd om de overheid zich aan de eigen milieuregels te laten houden. Maar volgens de ANCB-voorzitter moeten burgers in een democratische rechtsstaat toegang blijven houden tot de rechter door mee te kunnen doen aan een massaclaim.
Slachtoffer
„In je eentje lukt het je vrijwel niet om met succes te procederen tegen een machtig bedrijf of de overheid. Vaak is je schade ook te klein om er een kostbare rechtszaak voor op te tuigen”, legt Hendriks uit. Zij geeft ook een andere reden waarom collectieve procedures belangrijk zijn. „Mensen weten soms niet eens dat zij slachtoffer zijn. Op privacygebied kan dat het geval zijn als bigtechbedrijven zich niet houden aan de regels voor het omgaan met jouw persoonlijke gegevens. Je komt er dikwijls pas achter als een stichting erover aan de bel trekt.”
Collectieve rechtszaken slepen zich met gemak vele jaren voort. Een grote wens van Hendriks is dan ook om deze procedures vlotter en efficiënter te laten verlopen. Volgens haar zou het daarom goed zijn als er prikkels in het rechtssysteem worden ingebouwd die de schikkingsbereidheid van gedaagde bedrijven vergroten. „Nu komen zij vaak weg met het aangrijpen van procedurele issues, gericht op zoveel mogelijk vertraging, en het ondertussen zo lang mogelijk in stand laten houden van hun onrechtmatige verdienmodel.” In opdracht van het Ministerie van Justitie evalueert onderzoekscentrum WODC momenteel trouwens de in 2020 ingevoerde Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA).
Aangesloten stichtingen
Bij de ANCB hebben zich inmiddels stichtingen als Databescherming Nederland, Diesel Emissions Justice, Massaschade & Consument, The Privacy Collective, Veilige Bakfiets en Wakkerpolis aangesloten. Volgens Hendriks staat de deur van de nieuwe vereniging ook open voor andere soortgelijke belangenbehartigers op het terrein van het collectieve actierecht.
Dit artikel werd gepubliceerd in de Telegraaf op 29 april 2025. Lees hier het volledige artikel